Euthanasie in Nederland: wetgeving, praktijk en ethiek

Missie

Mijn naam is Marianne Dees en mijn missie is dat iedereen in Nederland op gelijke wijze toegang heeft tot euthanasie. Dit betekent dat het niet mag uitmaken welke zorgprofessional toevallig aan het bed van een patiënt staat; elke vraag over euthanasie moet op een zorgvuldige en professionele manier gehoord en opgepakt worden.

Visie

Mijn visie is dat een zorgvuldige euthanasiepraktijk alleen mogelijk is wanneer alle betrokken zorgprofessionals beschikken over actuele kennis van de euthanasiewet, het verloop van een euthanasietraject en de vaardigheden om professioneel om te gaan met hun persoonlijke mening, normen en waarden rondom euthanasie.

Waarom een leerboek over euthanasie?

Elke zorgprofessional kan in aanraking komen met een vraag over euthanasie of betrokken raken bij een euthanasietraject. Euthanasie raakt direct aan de kern van leven en dood. In Nederland hebben veel mensen, inclusief zorgprofessionals, een uitgesproken mening over euthanasie. Deze mening wordt gevormd door persoonlijke normen, waarden, ervaringen, emoties en kennis.

De uitdaging voor zorgprofessionals is om professioneel te handelen, zelfs wanneer hun persoonlijke opvattingen botsen met de wensen en behoeften van patiënten en hun naasten. Daarom is het essentieel dat zij precies weten wat hun rol en verantwoordelijkheden zijn binnen de euthanasiepraktijk en dat zij, ongeacht hun eigen mening, professioneel kunnen reageren.

Hoewel de uitvoerend arts een centrale rol speelt in de Euthanasiewet, zijn vaak meerdere zorgprofessionals betrokken bij het zorgtraject van een patiënt met een euthanasiewens. Denk aan verpleegkundigen, verzorgenden, psychologen en geestelijk verzorgers. Kennis over de bijzondere aspecten van de zorg voor patiënten met een euthanasiewens en de voorwaarden voor optimale samenwerking tussen professionals is cruciaal.

Het Leerboek Euthanasie biedt niet alleen kennis over wetgeving en praktijk, maar nodigt ook uit tot reflectie op de eigen mening en de betrekkelijkheid daarvan. Zoals gesteld in het boek: "Meer mensen hebben een andere mening dan jij, dan dat er mensen zijn die dezelfde mening delen." Dit inzicht helpt zorgprofessionals om beter aan te sluiten bij de vragen en behoeften van patiënten en hun naasten.

Voor wie is dit leerboek bedoeld?

Dit leerboek is geschreven voor alle zorgprofessionals (in opleiding) die betrokken kunnen zijn bij vragen of verzoeken rondom euthanasie. Denk hierbij aan:

• Artsen
• Verpleegkundigen
• Verzorgenden
• Geestelijk verzorgers
• Fysiotherapeuten
• Apothekers
• Ergotherapeuten

Daarnaast biedt het waardevolle kennis en praktijkervaringen voor docenten die zorgprofessionals opleiden en voor bestuurders in de zorg die verantwoordelijk zijn voor hoe hun instellingen omgaan met euthanasieverzoeken.

Wat kun je verwachten van het leerboek?

Het boek opent met tien veelvoorkomende misverstanden over euthanasie en neemt de lezer vervolgens mee langs praktijkervaringen, de geschiedenis, internationale ontwikkelingen en de wetgeving. Casuïstiek staat centraal in de bespreking van thema’s zoals:

• Proactieve zorgplanning
• Palliatieve zorg
• Orgaandonatie
• Dementie
• Psychiatrie
• Duo-euthanasie
• Euthanasie en orgaandonatie
• De zes zorgvuldigheidseisen

Omdat deze onderwerpen sterke emoties kunnen oproepen, wordt elk hoofdstuk vergezeld door een ethische bespiegeling. Dit biedt de lezer ruimte en handvatten om de eigen gedachten en gevoelens te onderzoeken.

De terminologie in het leerboek volgt strikt de Euthanasiecode 2022. Dit moedigt zorgprofessionals aan om dezelfde taal te hanteren in gesprekken met collega’s, patiënten, naasten en andere betrokkenen. Dit draagt bij aan heldere communicatie en voorkomt misverstanden over euthanasie.

Wie heeft het leerboek geschreven?

Het Leerboek Euthanasie is tot stand gekomen dankzij de inzet van ruim 50 auteurs. Elk van de 18 hoofdstukken is geschreven door twee of drie experts met uiteenlopende professionele achtergronden. De redactie heeft ervoor gezorgd dat deze auteurs - waaronder hoogleraren, wetenschappers, ethici, juristen, artsen en verpleegkundigen - hun kennis en ervaring op elkaar hebben afgestemd. Hierdoor biedt het boek een brede en genuanceerde kijk op de thema’s die bij euthanasievraagstukken aan bod komen.

Redactie

De redactie bestaat uit:

• Dr. Marianne Dees
• Prof. Dr. Marieke van den Beuken-Everdingen
• Dr. Iris Hartog
• Prof. Dr. Agnes van der Heide 
• Dr. Liselotte Postma 
• Dr. Rob van de Sande 
• Dr. Dorothea Touwen 
• Dr. Sisco van der Veen 

Meer informatie over de Euthanasiecode 2022 is te vinden op de officiële website: Euthanasiecommissie.