Van boek naar leeroplossing: gesprek met twee uitgevers
Hoe blijven studieboeken relevant in een wereld waarin studenten steeds minder lezen, onderwijs zich flexibel organiseert en AI het leerlandschap verandert? Marc Appels en Robin Meeuwisse, beiden uitgever Zorg & Welzijn bij Boom Hoger Onderwijs, nemen ons mee in hun werk, hun visie en de uitdagingen waar zij – samen met auteurs – dagelijks aan werken.
Boekenwieg en taalpassie
Marc groeide letterlijk op tussen de boeken. Zijn vader werkte bij Kluwer, en als kind zat hij al tussen de boekenkisten op de achterbank van de auto. Later, tijdens zijn studie, werkte hij in de Bijenkorf-boekhandel, waar zijn interesse in het boekenvak serieus vorm kreeg. 'Ik vond het fascinerend hoe boeken hun weg vonden naar de lezer, maar was vooral nieuwsgierig naar wat daarvóór gebeurde: aan de uitgeverskant.' Na functies in sales en marketing rolde hij in 2005 het uitgeefvak in.
Voor Robin begon de liefde voor taal bij zijn leraar Nederlands. 'Ik wilde ooit DJ of journalist worden, maar mijn schooldocenten inspireerden me zó, dat ik Nederlandse taal en cultuur ging studeren.' Na zijn afstuderen startte hij als lexicograaf bij Van Dale. Via redactie- en uitgeefrollen bij verschillende uitgeverijen, onder meer als uitgever van de Voor Dummies-serie bij Pearson, kwam hij uiteindelijk terecht bij Uitgeverij Coutinho, waar hij verantwoordelijk was voor het fonds Pabo en Lerarenopleiding. Na de fusie met Boom in 2024 maakte hij de overstap naar het fonds Zorg & Welzijn.
Wat maakt uitgeven zo leuk?
Voor beiden ligt de kern in de verbinding tussen inhoud, onderwijs en mensen. Marc: 'Ik vind het heerlijk om samen met auteurs iets te bouwen, bestaande titels te verbeteren of iets nieuws op te zetten. Soms is dat spannend, bijvoorbeeld als je een idee lanceert waarvan onzeker is hoe de markt erop gaat reageren. Maar als het dan aanslaat, is dat enorm motiverend.'
Robin: 'Voor mij is het contact met auteurs het waardevolst. Samen nadenken over een idee, het vormgeven en kijken hoe iets tot stand kan komen – dat proces vind ik boeiend. Ik probeer vooral mee te denken en een sparringpartner te zijn. Uiteindelijk doen auteurs het echte werk, maar het is mooi om daar samen in op te trekken.'
Inhoud en vorm in dienst van de student.
De veranderende student
Zowel Marc als Robin zien grote veranderingen in het hoger onderwijs die impact hebben op hoe en wat zij uitgeven. Robin: 'Waar vroeger studieboeken vaak verplicht waren, werken opleidingen nu veel meer met aanbevolen literatuur. Studenten moeten zelf hun weg vinden in de bronnen.' Marc vult aan: 'Veel eerstejaars vinden dat best lastig. Ze hebben juist belang bij duidelijkheid: wát moet ik leren, en waaruit? Die behoefte verandert onze rol als uitgever.'
Tegelijkertijd verandert ook de manier waarop studenten leren. 'Ze komen van het voortgezet onderwijs waar digitale leermiddelen de norm zijn,' zegt Robin. 'Daarom bieden wij bij Boom zowel folio als online content aan via Boom Academie, waarbij studenten interactief kunnen oefenen. En met modulaire content spelen we in op opleidingen die niet meer één boek van A tot Z volgen, maar meerdere thema’s combineren.'
Van boek naar leeroplossing
Daar zit meteen een van de grootste uitdagingen voor auteurs. Marc: 'Sommige auteurs zien hun boek als één organisch geheel. Logisch, ze hebben er vaak jarenlang aan gewerkt. Maar de realiteit is dat opleidingen steeds vaker losse thema’s combineren, en dus behoefte hebben aan modulaire content.'
Robin: 'En daar komt ook bij dat het boek allang niet meer alleen op papier bestaat. Binnen Boom Academie kun je oefeningen, externe bronnen of AI-componenten toevoegen. De uitgave wordt zo een complete leeromgeving. Maar dat vraagt wel een andere manier van denken – ook voor auteurs.'
AI als hulpmiddel – en leerdoel
AI is niet meer weg te denken uit het onderwijs. Studenten gebruiken het al volop – ook bij opdrachten – en dat vraagt om een andere benadering van leermateriaal. Marc ziet dat als een kans: 'Je kunt oefeningen ontwikkelen waarin AI bewust een rol speelt. Laat studenten iets door AI oplossen en vraag hen vervolgens om kritisch te reflecteren: klopt dit wel? Waarom wel of niet? Zo leren ze niet alleen de mogelijkheden, maar ook de beperkingen van AI kennen.'
Hoe ziet het leerboek van de toekomst eruit?
Op de vraag hoe het leerboek van de toekomst eruitziet, reageren Marc en Robin met een korte stilte en een glimlach. 'Eigenlijk is ''boek'' niet meer het juiste woord,' zegt Robin. 'Het gaat om een leeroplossing – een combinatie van inhoud, didactiek en vorm, afgestemd op docent én student.'
Marc onderstreept het belang van flexibiliteit: 'Een goed leermiddel is mediumneutraal – zowel digitaal als op papier beschikbaar – en sluit aan bij verschillende manieren van leren. Niet elke student leert op dezelfde manier.' Bovendien ziet hij een verschuiving in de doelgroep: 'Waar we ons vroeger vooral op docenten richtten, moeten we nu óók studenten overtuigen. Zij bepalen steeds vaker zelf wat ze wel of niet gebruiken.' Robin beaamt dat: 'Studenten zijn zeker bereid te investeren, zolang het materiaal praktisch is, begrijpelijk, en echt iets toevoegt aan hun studie.'
Het leerboek van de toekomst? Dat is dus niet één vastomlijnd product, maar een flexibel, modulair en inhoudelijk sterk leermiddel dat meebeweegt met het onderwijs én met de student.