Creatiever werken in sociaal werk - 5 praktische tips
Werken volgens vaste protocollen biedt vaak geen antwoord op de complexe en snel veranderende vraagstukken in het sociaal werk. Juist in situaties van onzekerheid is het belangrijk om te improviseren, te experimenteren en samen met cliënten nieuwe oplossingen te ontdekken. Deze vijf praktische tips – gebaseerd op Creativiteit en Co-creatie in Sociaal Werk – helpen om creativiteit en co-creatie te stimuleren in sociaal werk.
1. Durf niet te weten
Creativiteit begint met het loslaten van zekerheden. Geef jezelf de ruimte om het antwoord (nog) niet te kennen. Stel jezelf of je team de vraag: waarom doen we dit zoals we het nu doen? Wat gebeurt er als we het anders aanpakken?
In plaats van zoeken naar dé oplossing, kun je starten met een open vraag of klein experiment. Durven handelen zonder zeker resultaat is het begin van creatief vertrouwen.
2. Begin klein: probeer uit
Je hoeft niet direct je hele manier van werken om te gooien. Creativiteit ontwikkel je door kleine, bewuste experimenten. Denk aan:
- Stel je cliënt een onverwachte of andere vraag dan je gewend bent.
- Gebruik een onbekende werkvorm, ook al voelt dat onwennig.
- Kies een andere gesprekslocatie, bijvoorbeeld buiten of wandelend.
- Bedenk samen met je cliënt of collega hoe je het anders kunt aanpakken.
3. Zet beelden of andere creatieve middelen in
Beelden, geluiden of andere werkvormen helpen om gesprekken open te breken. Mensen reageren vaak anders op wat ze zien of horen dan op een directe vraag. Een foto, beeld of geluid kan zichtbaar maken wat anders verborgen blijft. Voorbeelden:
- Laat cliënten foto’s maken van plekken die hen iets doen.
- Gebruik tekeningen, muziek of moodboards als gesprekstarter.
- Maak samen een collage of gebruik kaartjes met beelden.
4. Co-creëer met cliënten
Bij co-creatie werk je niet voor cliënten, maar samen met hen. Nodig cliënten uit om samen iets nieuws te ontwikkelen. Laat het plan niet vooraf vastliggen, maar ontdek samen wat ontstaat. Stel vragen als:
- Wat zou jij willen veranderen?
- Hoe zie jij de oplossing?
- Wat kunnen we samen ontwikkelen?
5. Gebruik de ruimte die je hebt
Ook in organisaties met veel regels is er bijna altijd ruimte om te experimenteren. Je hoeft niet op toestemming te wachten om creatiever te werken. Start klein, binnen jouw invloed. Denk aan:
- Gebruik een nieuwe werkvorm in je gesprekken.
- Pas creatieve middelen toe in je eigen werk.
- Laat kleine successen het verschil maken.
Tot slot: creativiteit als houding
Deze tips zijn ontleend aan Creativiteit en co-creatie in sociaal werk van Paul Beekers, Ruud Kroes en Jan van Rosmalen. De auteurs benadrukken dat creativiteit geen trucje of methode is, maar een professionele houding: open durven kijken, experimenteren en samenwerken zonder het eindpunt al te kennen. Hun advies is simpel: minder denken, meer doen. Creativiteit begint bij het lef om gewoon te beginnen. Meer info >