Lessen in orde op de basisschool
Handboek voor de onderwijspraktijk
Lessen in orde op de basisschool – voor rust, structuur en een veilig leerklimaat
Een veilige en gestructureerde leeromgeving is de basis voor goed onderwijs. Lessen in orde op de basisschool helpt (aanstaande) leerkrachten om deze basis zelf te creëren – met vertrouwen en vanuit sterke onderwijskundige vaardigheden. Dit praktische handboek biedt concrete handvatten voor effectief klassenmanagement, het omgaan met probleemgedrag en het versterken van het pedagogisch klimaat – in én rond de klas.
Gedrag staat daarbij centraal – van zowel leerling als leerkracht – en wordt niet losstaand bekeken, maar altijd in samenhang met de klas, het team en de schoolcultuur. Deze integrale benadering – de zogenoemde ecologische visie op gedrag – maakt het boek bijzonder bruikbaar voor persoonlijke ontwikkeling én teamafspraken. Lessen in orde op de basisschool combineert theorie en praktijk in een toegankelijke, doordachte aanpak die direct toepasbaar is.
Lessen in orde op de basisschool in het kort
Bewezen aanpak: praktische tips, heldere structuren, concrete voorbeelden en reflectie-opdrachten helpen je direct op weg.
Evidence-informed: actuele inzichten uit onder meer pedagogiek, psychologie en gedragswetenschap vertaald naar de onderwijspraktijk.
Whole School Approach: gedrag wordt benaderd in de context van klas, team én school, inclusief ouderbetrokkenheid.
Geschikt voor onderwijs en teamtraining: inzetbaar voor individuele professionalisering en collectieve afspraken binnen schoolteams.
Online leeromgeving
Deze derde editie is volledig geïntegreerd met Boom Academie, het online leerplatform van Boom. Hier komen theorie, oefening en toetsing samen in een flexibele en interactieve leeromgeving. De Boom Academie van Lessen in orde op de basisschool biedt:
- Theorie gecombineerd met video’s, opdrachten, casussen en zelftoetsen;
- Een handige begrippenlijst en begrippentrainer;
- Overzichtelijk dashboard met inzicht in voortgang en behaalde resultaten;
- Docenten kunnen modules flexibel inzetten en combineren met andere Boom-titels;
- Studenten gebruiken en betalen alleen voor de onderdelen die voor hen relevant zijn dankzij de modulaire opbouw.
Voor wie
Studenten aan de pabo, zij-instromers, herintreders en startende leerkrachten, leerkrachten die zich willen verdiepen in klassenmanagement of gedragsaanpak, IB’ers, orthopedagogen, schoolpsychologen en schoolleiders, en lerarenopleiders en andere begeleiders van onderwijsprofessionals.
Van chaos naar regie: help beginnende leraren grip te krijgen op de groep
Ontdek hoe startende leraren grip krijgen op de groep. Peter Teitler deelt inzichten over ordeproblemen normaliseren, liefdevolle autoriteit en reflectie. Lees interview >
Gewenst gedrag bevorderen - 5 praktische tips
Met vijf praktische tips laat Peter Teitler zien hoe leraren gewenst gedrag stimuleren en flexibel omgaan met alledaagse verstoringen. Lees artikel >
Inhoud
Voorwoord
Inleiding
Deel 1 Het gedrag in de klas
Inleiding
1 Het gedrag tijdens de eerste lessen
1.1 Inleiding
1.2 Wat is orde en wat is er voor nodig om orde te bereiken?
1.3 Tien tips om orde te houden
1.4 Samenvatting
2 Het gedrag van een groep
2.1 Inleiding
2.2 Wat is een goede werkrelatie?
2.3 De basis leggen voor een goede werkrelatie
2.4 Wetmatigheden in de beginnende relatie tussen leerkracht en leerlingen
2.5 Samenvatting
3 Klassenmanagement: structuur in de klas
3.1 Inleiding
3.2 Welke elementen bevat een goede les?
3.3 Het oude en het nieuwe leren
3.4 Effectieve instructie
3.5 Strategieën voor denken en leren
3.6 Effectief benutten van onderwijstijd
3.7 Afstemming van instructie en verwerking in een taakgerichte werksfeer
3.8 Systematisch volgen van vorderingen
3.9 Samenvatting
4 Het beïnvloeden van het gedrag van leerlingen in de klas
4.1 Inleiding
4.2 Belonen en straffen (het waarderen en afkeuren van gedrag)
4.3 Het verschil tussen grensbewaking en grensverdediging: het sturen op gewenst gedrag
4.4 Onderscheid tussen problemen: van onprettig naar onwettig
4.5 Een variëteit aan mogelijkheden om te reageren op problemen
4.6 Straffen
4.7 Directief en responsief handelen
4.8 Samenvatting
5 Omgaan met een lastige klas
5.1 Inleiding
5.2 Wat is een lastige klas?
5.3 De preventieve aanpak van problemen in de groep
5.4 Procedure bij de aanpak van een lastige klas
5.5 Een aanpak op basis van afspraken: het klassencontract
5.6 Een aanpak op basis van regels
5.7 Samenvatting
Deel 2 Het gedrag in school
Inleiding
6 Pedagogisch klimaat: drie uitgangspunten
6.1 Inleiding
6.2 Pedagogische uitgangspunten: het gezin
6.3 Pedagogische uitgangspunten: de school
6.4 Samenvatting
7 Structuur bieden
7.1 Inleiding
7.2 Structuur bieden met behulp van regels
7.3 Regels op school
7.4 Hoe komen regels tot stand?
7.5 Wat is een goede regel?
7.6 Relatie tussen waarden en regels
7.7 Soorten regels
7.8 Regels versus afspraken
7.9 Samenvatting
8 Opvoeders op één lijn
8.1 Inleiding
8.2 De perverse triade
8.3 Waarom is afstemming op school lastig te realiseren?
8.4 Teamontwikkeling: van een organisatie met professionals naar een professionele organisatie
8.5 Collega’s aanspreken op hun gedrag
8.6 Samenvatting
9 Teamafspraken over consequenties
9.1 Inleiding
9.2 Waarom houden leerlingen zich niet aan de regels?
9.3 Methodieken voor gedragsverandering
9.4 Hoe denkt het team over straf?
9.5 Uniformiteit bij straffen
9.6 Samenvatting
Deel 3 Het gedrag van de leerkracht
Inleiding
10 Het beïnvloeden van je eigen gedrag
10.1 Inleiding
10.2 De kijk op jezelf
10.3 Transactionele Analyse van de persoonlijkheid
10.4 Samenvatting
11 Het beïnvloeden van je eigen gedrag in relaties met anderen
11.1 Inleiding
11.2 Hoe mensen zich een grondhouding verwerven
11.3 Vier typische drijfveren van leerkrachten
11.4 Samenvatting
12 Communicatie met leerlingen
12.1 Inleiding
12.2 141 manieren om het gedrag van leerlingen te beïnvloeden
12.3 Het ontstaan van een negatief relatiepatroon
12.4 Het doorbreken van een negatief relatiepatroon
12.5 Samenvatting
13 Goochelen met aandacht
13.1 Inleiding
13.2 Goochelen met het onderwerp
13.3 Goochelen met tijd en plaats
13.4 Goochelen van inhoud naar betrekking
13.5 Leerlingen die kwaad zijn
13.6 Samenvatting
Deel 4 Het gedrag van ouders
14 De relatie tussen school en ouders
14.1 Inleiding
14.2 De mate van ouderbetrokkenheid
14.3 Wederzijdse verwachtingen
14.4 Het oudergesprek
14.5 Opvoeders op één lijn
14.6 Samenvatting
Deel 5 Het gedrag van de leerling: casuïstiek
Inleiding
15 Leerlingen met onbevredigende leerresultaten
15.1 Inleiding
15.2 Leerlingen met een laag potentieel
15.3 Faalangstige leerlingen
15.4 Perfectionistische leerlingen
15.5 Ongemotiveerde leerlingen
16 Leerlingen met vijandig gedrag
16.1 Inleiding
16.2 Vijandig-agressieve leerlingen
16.3 Passief-agressieve leerlingen
16.4 Uitdagende leerlingen
17 Leerlingen met niet-adequaat schoolgedrag
17.1 Inleiding
17.2 Hyperactieve leerlingen
17.3 Snel afgeleide leerlingen
17.4 Leerlingen met een ontwikkelingsachterstand
18 Leerlingen met problemen in de sociale omgeving
18.1 Inleiding
18.2 Leerlingen die worden afgewezen door medeleerlingen
18.3 Schuwe of teruggetrokken leerlingen
18.4 Leerlingen met een autismespectrumstoornis (ASS)
19 Meerbegaafde leerlingen
19.1 Kenmerken
19.2 Leer- en gedragsproblemen
19.3 Mogelijkheden bij de aanpak van leerproblemen
Literatuur
Over de auteurs
Index
Online leeromgeving op maat
De online leeromgeving bij Lessen in orde op de basisschool is modulair opgebouwd, waardoor deze flexibel inzetbaar is binnen diverse opleidingstrajecten. Docenten kunnen gericht modules selecteren die aansluiten bij hun curriculum, eventueel in combinatie met modules uit andere Boom-titels. Boom stelt op basis daarvan een passend maatwerkpakket samen. Studenten gebruiken en betalen zo alleen voor de onderdelen die relevant zijn voor hun studie. Meer weten? Neem contact op met onze educatief adviseur via advies@boom.nl.
Docentmateriaal
Bij deze derde editie is docentenmateriaal beschikbaar voor opleiders en begeleiders. Het materiaal omvat onder meer:
- Een aparte inleiding voor begeleiders
- Het Kerndocument generieke kennisbasis leraar basisonderwijs
- Aanvullende opdrachten en verwerkingssuggesties per hoofdstuk
- Handvatten voor gebruik in lessen, cursussen of trainingen binnen de lerarenopleiding en professionaliseringstrajecten
Verschil met vorige editie
De derde editie van Lessen in orde op de basisschool is op meerdere punten vernieuwd en verbeterd. De focus ligt sterker op actuele inzichten, wetenschappelijke onderbouwing en praktische toepasbaarheid. De belangrijkste veranderingen zijn:
- Evidence-informed aanpak met inzichten van o.a. Kirschner, Verhaeghe, Dunlosky en De Bruyckere.
- Actuele thema’s als leerkrachtentekort, datagestuurd onderwijs, bildung en post-coronamaatregelen.
- Uitbreiding van casuïstiek en verwijzingen naar online lesinspiratie.
- Integratie van Les is meer met 141 gedragsstrategieën.
- Sterkere focus op team, ouders en context (Whole School Approach).
- Doelgroep verbreed naar o.a. zij-instromers, herintreders en ondersteunend personeel.
Docentexemplaar
- Gebruik je dit lesmateriaal al in je onderwijs en is het voorgeschreven aan je studenten? Vraag dan kosteloos een gebruikersexemplaar aan via advies@boom.nl.
- Wordt het materiaal nog niet voorgeschreven en wil je het beoordelen? Vraag dan een beoordelingsexemplaar aan via je docentaccount.
Vragen of advies?
Meer weten over deze editie of welke andere leermiddelen aansluiten bij jouw curriculum? Onze educatief adviseur denkt graag met je mee. Neem contact op via advies@boom.nl.
