De docent is ook maar een mens
Affectieve vermogens en de menselijke kant van het hoger onderwijs
In een tijd waarin het welzijn van studenten én docenten onder druk staat, is het duidelijk: zonder gevoel en zonder contact kunnen we de huidige uitdagingen in het onderwijs niet aan. In dit boek laten we zien hoe we de uitdagingen in het onderwijs kunnen aangaan door zowel onze rationele als affectieve vermogens te benutten.
Rationeel én affectief in balans
We laten zien dat rationele en affectieve vermogens als tegenpolen voortdurend op elkaar inwerken en samenwerken. Veel van wat je doet, ontstaat juist door de dynamiek tussen deze uitersten. Wanneer je zowel je rationele als affectieve vermogens omarmt, combineer je resultaatgerichtheid met persoonlijk welzijn en persoonlijke ontwikkeling. Je creëert een leerruimte waar studenten op een diepere laag leren en hun zelfbewustzijn vergroten.
Wat levert het op in je onderwijs?
Dit boek is een uitnodiging om verder te kijken dan de traditionele kaders van onderwijs. En dat begint bij jou als docent. Omdat jij een voorbeeld bent en dus voorleeft. Hoe sta jij als docent in het leven en wat laat je hierin aan jouw studenten als voorbeeld zien? Dit boek draagt bij aan je docentprofessionalisering, maar is ook bedoeld ter inspiratie voor een leven vanuit jouw kern, passend bij jouw grondpatroon en wat je in huis hebt aan kwaliteiten, levenslust en potentie.
Opzet: van inzicht naar toepassing
In de opbouw van dit boek nemen we je stap voor stap mee in het (her)ontdekken van je affectieve vermogens, met zowel een theoretisch model als ook individuele oefeningen en intervisieopdrachten waardoor je de theorie direct in de praktijk kunt brengen. Voor jezelf, in de onderwijsruimte met je studenten en met je collega’s.
Voor wie?
Voor (aankomende) hbo‑docenten die hun professionalisering willen verdiepen en willen voorleven wat zij belangrijk vinden. Het boek helpt je te handelen vanuit je kern en je kwaliteiten, passend bij jouw grondpatroon en potentie
"In plaats van cijfers en prestaties stelt dit boek iets anders centraal: de mens. Met praktische tools en inspirerende inzichten helpen de auteurs docenten om ruimte te maken voor verbinding, persoonlijke groei en écht contact in de klas. Een waardevol kompas voor wie onderwijs weer betekenisvol wil maken."
Kariene Mittendorff – lector Studiesucces bij het Saxion-lectoraat Innovatief en Effectief Onderwijs
Inhoud
Voorwoord
Woord vooraf
Deel 1: Introductie
0 Introductie
0.1 Waar gaat dit boek over?
0.2 Wat mag je van dit boek verwachten?
1 Affectieve vermogens en de menselijke kant van het onderwijs
1.1 De twee centrale onderwerpen van dit boek
1.2 Affectiviteit en effectiviteit: balans vinden tussen doel/prestatie en aanwezigheid
1.3 De voordelen van meer balans tussen effectiviteit en affectiviteit
1.4 Ontmenselijkt onderwijs
1.5 Doorwerking in de docentenkamer
1.6 Gevolgen voor de studenten
1.7 Doorbreken van de vicieuze cirkel waarin effectiviteit heerst over affectiviteit
1.8 Rationele en affectieve vermogens
1.9 Het MARS-vliegwiel
1.10 Naar de kern: (her)ontdekking van affectieve vermogens via intervisieopdrachten
1.11 De oproep van dit boek
1.12 Het doel en de doelgroep van dit boek
1.13 Leeswijzer voor de volgende hoofdstukken
2 Affectieve vermogens in de onderwijsruimte
2.1 Inleiding
2.2 Hoe affectieve vermogens de onderwijsruimte transformeren
2.3 Affectieve vermogens en de sfeer in de onderwijsruimte
2.4 Voordat je de les start: innerlijk afstemmen op de buitenwereld
2.5 De studenten komen binnen: de ontmoeting, het contact, de ontvankelijkheid
2.6 Balans tussen ruimte innemen en geven bij het openen van de onderwijsruimte
Deel 2: Overleven
3 Vermogen 1: Lichamelijkheidsbeleving (1) – begin van binnenuit
3.1 Inleiding
3.2 Bewustzijn van lichamelijkheid: je lichaam waarnemen en ervaren
3.3 Balans tussen denken en lichaamsbewustzijn vinden
4 Vermogen 1: Lichamelijkheidsbeleving (2) – waarnemen
4.1 Inleiding
4.2 Prikkels en perceptie: hoe we de wereld kiezen om te zien
4.3 Van waarnemen naar oordelen: hoe onze lichaamservaring de interpretatie vormt
4.4. Van lichaamsbewustzijn naar taal: onderscheiden van gelaagdheden in je lichaam
4.5 Kwaliteiten van emoties en gevoelens in de onderwijsruimte
4.6 Belang van waarnemen in de onderwijsruimte
5 Vermogen 2: Gevoelsinvloed – de sleutel tot zelfinvloed
5.1 Inleiding
5.2 Instinctief weten: De (on)zichtbare ‘ja’ of ‘nee’ van je lichaam
5.3 Hoe denken, voelen en doen (DVD) je vormgeven
5.4 Grondpatronen: jouw unieke blauwdruk in denken, voelen en doen
5.5 Ontwikkeling van je grondpatroon
6 Schakelen tussen overleven en leven: waardeer overlevingsreactie als bescherming
6.1 Inleiding
6.2 Waarderen van lichaamsreacties op stress
6.3 Van stressreactie naar groei: leren van overleving
6.4 Hoe jouw zenuwstelsel reageert op stress in de onderwijsruimte
6.5 Hoe het onderwijssysteem je duwt in overleven
6.6 Het belang van doseren van voelen en bewustzijn
Deel 3: Leven
7 Vermogen 3: Ontvankelijkheid – voelen zonder te versmelten
7.1 Werkelijk aanwezig zijn als docent in de onderwijsruimte
7.2 De kunst van simpelweg zijn
7.3 Vertrouw op wat je voelt
7.4 Aanwezigheid en omarmen van angst
8 Vermogen 4: Empathisch luisteren – aandacht die verbindt
8.1 Inleiding
8.2 Wanneer je niet empathisch luistert
8.3 Empathisch luisteren en aanwezig zijn
8.4 Empathisch luisteren en begrenzen
8.5 Echt luisteren begint daar waar je stopt met zelf praten
8.6 Beeldspraak gebruiken als hulpmiddel
9 Van leven naar beleven
9.1 Inleiding
9.2 Jouw ontvankelijkheid om je te laten verrassen als brug naar verbinding
9.3 Nieuwsgierigheid nodigt uit tot elkaar beter begrijpen
9.4 Hoeveel ruimte geef jij jezelf en studenten om te beleven?
Deel 4: Beleven
10 Vermogen 5: Wederkerigheid – jouw non-verbale impact op verbinding
10.1 Inleiding
10.2 Interactiedynamiek
10.3 Het drievoudig kompas: zelf, wereld en relatie
10.4 Zelf
10.5 Wereld
10.6 Relatie
10.7 Overdracht en tegenoverdracht
11 Vermogen 6: Zijnswijze – zijn is genoeg
Inleiding
Bestaanswijze en zijnswijze
Bevestigen zonder de vraag ‘heb ik het goed gedaan?’
In welke mate geven wij onze studenten affectieve bevestiging?
12 Vermogen 7: Levenslust – verbonden met je eigen kompas
12.1 Inleiding
12.2 Levenslust als verbindende kracht
12.3 Herontdekken van je eigen levenslust
12.4 Levenslust aanwakkeren bij studenten
13 Het MARS-vliegwiel-effect: samen op weg naar menselijker onderwijs
Tot slot
Dankwoord
Over de auteurs
Illustratieverantwoording
Literatuurlijst
Index
Docentprofessionalisering bij Boom
Ontvang teamkorting
Deze titel* samen met je collega's lezen? Bij bestellingen vanaf 10 exemplaren ontvang je korting. Mail naar advies@boom.nl.
Nieuwsbrief voor docenten
Elke zes weken inspiratie, verdieping en actuele thema’s voor onderwijsprofessionals in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief >
*Dit is een docentprofessionaliserings titel, daarom is het niet mogelijk om een beoordelingsexemplaar aan te vragen.
