Perfectionistische leerlingen
Prestatiedruk signaleren en helpen verminderen
Hardwerkende leerlingen die altijd het beste uit zichzelf willen halen en moeite hebben te ontspannen. Leerlingen die zo bang zijn om fouten te maken dat ze blokkeren tijdens een toets. Leerlingen die voortdurend bang zijn het niet goed te doen maar toch mooie cijfers halen. Of leerlingen die hun spreekbeurt wel héél vaak thuis oefenen. Herkenbaar? Dan heb je waarschijnlijk te maken met perfectionistische leerlingen.
Perfectionisme gestimuleerd
Goede prestaties verhullen vaak de problemen waar perfectionistische leerlingen mee worstelen. Op school wordt perfectionisme vaak – onbedoeld – gestimuleerd en beloond, perfectionistische leerlingen vallen immers vaak niet op. Voor leerkrachten zijn leerlingen die hard werken en hoge cijfers halen toch heerlijk? Goed presterende leerlingen zullen het ver brengen. Daar doe je het als leerkracht toch voor?
Risico's vermijden
De afgelopen decennia is de druk onder leerlingen om perfect te zijn enorm toegenomen. Voor perfectionisten telt alleen de behaalde prestatie en het liefst vermijden ze risico's. De goede resultaten gaan echter in sommige gevallen gepaard met angst en dwang. Het overdreven gericht zijn op het bewijzen van je talenten kan ook leiden tot overbelasting en cognitieve disfunctionaliteit. De perfecte leerling zou daarom tóch een gesprekspunt in de lerarenkamer moeten zijn.
Voor wie?
Dit boek is een must voor iedereen die met leerlingen werkt die altijd bezig zijn anderen te pleasen, altijd hoge cijfers willen halen of faalangstig zijn. Het maakt je bewust wat perfectionisme met leerlingen doet, maakt bespreekbaar wat de oorzaken zijn van perfectionisme, hoe je perfectionistisch gedrag kunt herkennen en wat je als leerkracht kunt doen om te hoge verwachtingen en prestatiedruk te verminderen.
De serie In de klas
Perfefectionistische leerlingen hoort bij de serie In de klas. Deze serie bestaat uit een reeks praktische boeken voor docenten, leerkrachten, intern begeleiders en remedial teachers. De boeken zijn geschreven door professionals uit het vakgebied. Zij geven achtergrondinformatie en praktische tips waarmee je direct aan de slag kunt.
Je hoort het steeds vaker: twintigers of dertigers die kampen met een burn-out. Regelmatig ligt de oorzaak van een burn-out bij een drang om alles goed te willen doen. Vaak begint dit gevoel van perfectionisme al op jonge leeftijd. Hoe komt dat en wat kunnen we eraan doen? Orthopedagoog Ard Nieuwenbroek schreef het boek ‘Perfectionistische Leerlingen’. Hij vertelt over perfectionisme bij kinderen in Villa VdB.
Bekijk/luister naar het interview
Perfectionistische leerlingen worden meestal niet besproken tijdens leerlingbesprekingen. Ze doen het toch goed? De leerresultaten zijn perfect, er valt niks te klagen over de motivatie en inzet…Lovenswaardig, niet? Toch kunnen doorgeslagen perfectionisten tegen heel wat problemen aan lopen. Wat te denken van stress door hun uitstelgedrag? Of het negatieve zelfbeeld door hun onuitputtelijke zelfkritiek, wat zelfs een burn-out of depressie kan aanwakkeren.
Perfectionisme bij jongeren is een onderbelicht thema. Immers, ‘het gaat toch goed?’ Maar de goede schoolresultaten verbloemen vaak een pijnlijk leven vol angst, dwang en een loerende burn-out. De praktijk wijst uit dat veel dertigjarigen met een burn-out of dwangprobleem vaak een lange geschiedenis hebben van een niet-onderkende en niet-begeleide vorm van perfectionisme.
Lees het volledige artikel in de Beter Begeleiden van maart 2019.
Als leerling ben je voor veel leraren vaak pas echt van betekenis als je goed bent in hun vak. Je prestaties maken je tot ‘een goede leerling’. Je moet voldoen aan de pedagogisch didactische norm die de onderwijscultuur stelt. Bij veel leerlingen hangt hun zelfwaardering af van de, door hen vermoede, kijk die anderen op hen hebben. Zowel in als buiten de school is de druk om prestaties te leveren enorm opgevoerd. Om door anderen 'goedgekeurd te worden' ontwikkelen veel kinderen en jongeren 'pleasegedrag': een houding waarbij ze belangrijke anderen naar de ogen zien, ook al gaat dat ten koste van henzelf.
Lees het volledige artikel in de Bij de Les van september 2019.
Misschien dat juist die dalen wat meer aandacht mogen hebben in de opvoeding. ‘Als iets niet direct lukt, zijn we als volwassenen geneigd direct over te gaan op oplossingen (‘Kom op, nog één keertje’) of de boel te gaan redden’, meent Nieuwenbroek. Volgens hem kunnen opvoeders in dat opzicht iets leren van het populaire boek De kunst van het ongelukkig zijn van de Vlaamse psychiater Dirk de Wachter. ‘Omgaan met de lastigheid van het leven hoort erbij. Poets de teleurstelling niet weg, maar benoem die. Als falen mag, dan wordt de angst om te falen ook minder.’
Lees het volledige artikel dat verscheen in De Volkskrant op 19 december 2019.
Volgens Nieuwenbroek hebben perfectionisten vaak een ‘vaste mindset’, om de bekende aanduiding van Carol Dweck te gebruiken. Ze proberen krampachtig fouten te voorkomen. Ze hebben angst voor mislukkingen en durven niet te groeien door falen en opstaan. Met deze indeling van Dweck zoekt hij ook naar een oplossing. Hoe kom je van een vaste mindset naar een groeimindset? Het geheim voor de docent zit in de feedback die je zo’n leerling geeft; je doet het niet fout, maar je bent er ‘nog niet’. Het zit er niet in wat je als leerling doet, maar komt voort uit wie je bent. Dit vonden wij een sterk punt in het boek.
Lees het volledige artikel dat verscheen in Van Twaalf tot Achttien in november 2019.
Bekijk alle boeken uit deze serie
_w1320.png)