Alles onder controle
Psychologie van binnenuit begrepen
De onzichtbare kracht achter al ons gedrag
Controle is veel meer dan de omgeving naar je hand zetten of jezelf beheersen: het is de onzichtbare kracht achter al ons gedrag. Toch besteedt de psychologie er verrassend weinig aandacht aan. Inzicht in het mechanisme van controle stelt ons in staat om veel meer te begrijpen – van onszelf, van anderen en van de wereld om ons heen.
Ervaren wat je wilt ervaren
Controle is overal. We zijn continu bezig ons leven zo in te richten dat we krijgen wat we nodig hebben en ervaren wat we willen ervaren. Je wast je handen om je schoon te voelen. Je leest een boek om te ontspannen of iets te leren. Je groet je collega’s om de sfeer goed te houden. Wie controle ervaart, ervaart balans en veerkracht. Je kunt tegen een stootje. De controle verliezen is juist pijnlijk. Als dat gebeurt, dan probeer je het probleem op te lossen door iets op een andere manier te doen, of je herstelt het evenwicht door je doel bij te stellen. Alles onder controle bespreekt dit sturingsmechanisme vanuit de perceptual control theory. In een controlesysteem wordt voortdurend de huidige ervaring vergeleken met de gewenste situatie en wordt actie ondernomen om het verschil tussen beide te verkleinen. Op basis van dit model wordt in dit boek een complex samenspel van regelsystemen uitgewerkt dat helder verklaart hoe we de wereld naar onze wens vormgeven. En ook waarom we daar vaak niet in slagen.
Herstellen van controle: Method of Levels
Eva de Hullu bouwt stap voor stap ons begrip van controle op en toont hoe we onze binnen- en buitenwereld ordenen vanuit onze eigen wensen, verlangens en doelen. Ook legt ze uit hoe je anderen kunt helpen als ze de controle zijn verloren: Method of Levels is een gesprekstechniek die aandacht en nieuwsgierigheid inzet om vastgelopen doelen, overtuigingen en gevoelens te reorganiseren. Zo wordt de sturing van binnenuit hersteld.
Een dieper begrip van psychologie
Voorbeelden uit het dagelijks leven en de praktijk helpen je om met een dieper begrip je werk als hulpverlener effectief vorm te geven. Daarmee is Alles onder controle uitermate geschikt voor psychologen, psychiaters en orthopedagogen (in opleiding), maar ook voor iedereen die nieuwsgierig is naar hoe menselijk gedrag van binnenuit kan worden begrepen.
Video-introductie Alles onder controle
De Perceptual Control Theory (PCT) gaat uit van het idee dat gedrag gericht is op het reguleren van waarnemingen, niet op directe beïnvloeding van de omgeving. In de video op deze pagina geeft Eva de Hullu een korte introductie op de inhoud van het boek:
- Wat is controle volgens de Perceptual Control Theory (PCT)?
- Perceptie en hiërarchische controle
- Controleverlies
- Conflict
- Reorganisatie
- Method of Levels gesprekstherapie
'De natuur is complex, maar denken heeft de wereld gecompliceerd gemaakt. Eva de Hullu’s ervaring met perceptual control theory en Method of Levels helpt ons om niet meer te doen, maar om uit de weg te gaan, waardoor verandering van binnenuit mag ontstaan.'
— Mischa Anna Selis, psychiater en mindfulness trainer
'Dit boek maakt duidelijk dat controle méér vraagt dan loslaten. Spelen trouwens ook.
Het boek is de moeite waard voor professionals uit ons vakgebied die op zoek zijn naar een alternatief voor 'laat los'.
— Wilma de Haas, Haas & Konijn
'Deze zomer las ik het net verschenen boek ‘Alles onder Controle’ van Eva de Hullu. Hoewel de doelgroep ‘coaches’ ontbreekt op de achterflap denk ik dat het model veel coaches kan aanspreken omdat de hierop gebaseerde MOL methode goed aansluit bij exploratieve coachings benaderingen. Helder geschreven en met duidelijke voorbeelden.'
— Carine Metselaar, arbeids- en organisatiepsycholoog
Inhoud
INLEIDING
Opbouw van het boek
1 CONTROLE
1.1 Een revolutie die al even op de plank ligt
1.2 Wat is controle?
2 SAMENWERKENDE CONTROLESYSTEMEN:
NIVEAUS VAN CONTROLE
2.1 Hiërarchische ordening
2.2 Circulair, continu en verbonden
3 CONTROLEVERLIES
3.1 Verstoringen van controle
3.2 Controleverlies op verschillende perceptuele niveaus
3.3 Controle herstellen
3.4 Emoties
4 REORGANISEREN
4.1 Reorganisatie in de perceptuele hiërarchie
4.2 Controleverlies herstellen door reorganisatie
5 PARADIGMA
5.1 Systeemdenken
5.2 Paradigmaverschuiving
5.3 Gevolgen van een verschuiving naar een relationeel wereldbeeld
6 MENTALE GEZONDHEID
6.1 Controleverlies en pogingen om controleverlies te voorkomen
6.2 Verschillen in controle op verschillende lagen
6.3 Neurodiversiteit
6.4 Controleverlies als transdiagnostische factor
7 HELPEN REORGANISEREN: METHOD OF LEVELS
7.1 Uitgangspunten van Method of Levels
7.2 Vier principes: controle, exploratie, opmerken en erbij blijven
7.3 Controleverlies en Method of Levels
7.4 Niveaus van perceptie in Method of Levels-gesprekken
7.5 Method of Levels leren
7.6 Method of Levels-toepassingen
7.7 Method of Levels in het werkveld
8 COMMUNICATIE
8.1 Interactie tussen controlesystemen
8.2 Roos van Leary
8.3 Dwingende controle
8.4 Controleproblemen in communicatie
8.5 Controle in gesprekken
8.6 Uitgangspunten voor een goed gesprek
8.7 Gesprekken verdiepen
9 WETENSCHAP
9.1 De fundamenten van de perceptual control theory
9.2 Ontwikkelingen in de theorie
9.3 Wetenschappelijke methoden
9.4 Vergelijkbare benaderingen
9.5 Wat betekent de perceptual control theory voor de wetenschap?
10 DE CIRKEL ROND
10.1 Controle in vele gedaanten
10.2 Wat staat er onder controle?
10.3 Alles is perceptie
10.4 Omgaan met complexiteit
10.5 Houvast
BIJLAGE: ERVARINGEN
LITERATUUR
REGISTER
OVER DE AUTEUR
De pers over Alles onder controle
Dankzij De Hullu en haar uitleg van PCT gaat een nieuwe generatie psychologen waarschijnlijk heel wat sneller begrijpen hoe gedrag werkt en hoe mensen geholpen kunnen worden.
— Gert Jan de Vries recenseert voor Balanskliniek