PI-dictee

Het PI-dictee is gehernormeerd. Ten eerste om actuele normgegevens te verzamelen en de betrouwbaarheid en validiteit opnieuw vast te stellen. Daarnaast is de inhoud geactualiseerd en zijn storende fouten verbeterd. Spellingcategorieën worden bovendien anders uitgevraagd zodat ze beter passen bij de leerlijnen die tegenwoordig in het basisonderwijs gehanteerd worden. Alles bij elkaar genomen heeft de herziening inhoudelijk gezien geleid tot een dictee dat veel beter past bij het hedendaagse spellingonderwijs en taalgebruik. Bovendien is het nu toegankelijker voor een groter publiek.

Lees in dit artikel dat verscheen in Tijdschrift voor Remedial Teaching wat er precies is veranderd aan het PI-dictee. 

Het PI-dictee is door de Expertgroep Toetsen PO beoordeeld, en hebben we daarom niet ook nog aan de COTAN ter beoordeling voorgelegd.

De Expertgroep beoordeelt (o.a. op basis van de COTAN-criteria) namelijk sinds een aantal jaar in opdracht van het ministerie van OCW alle instrumenten die gebruikt kunnen worden om leerlingen in hun ontwikkeling te volgen.

Omdat het PI-dictee zowel signalerend als diagnostisch kan worden ingezet, hebben we de toets aan de Expertgroep ter beoordeling voorgelegd, en niet ook nog aan de COTAN.

Het oordeel van de Expertgroep vind je hier.

Nee, en dat is ook niet zinvol. De opzet van het PI-dictee is niet veranderd, de inhoud wel: deze is geactualiseerd en storende fouten zijn verbeterd. Spellingcategorieën worden anders uitgevraagd zodat ze beter passen bij de leerlijnen die tegenwoordig in het basisonderwijs gehanteerd worden. En uiteraard is het PI-dictee gehernormeerd: om actuele normgegevens te verzamelen en om de betrouwbaarheid en validiteit opnieuw vast te stellen. Dat betekent dat de scores op het oude en het nieuwe PI-dictee niet meer vergelijkbaar zijn en het is dus heel goed mogelijk dat dezelfde ruwe score op het oude dictee een andere DLE oplevert dan op het nieuwe dictee.

Sinds de verschijning van het oude PI-dictee in 1999 is er in het spellingonderwijs een en ander veranderd. Lesmethoden en leerlijnen zijn vernieuwd; de volgorde waarin spellingcategorieën worden geïntroduceerd zijn veranderd. Ook buiten het onderwijs zijn er ontwikkelingen die bijdragen aan veranderingen in de manier waarop leerlingen leren spellen. Leerlingen komen in het dagelijks leven met andere woorden in aanraking dan in 1999. Ook verdwijnen er geleidelijk woorden uit het taalaanbod waarmee kinderen worden geconfronteerd. Daarnaast lezen leerlingen steeds minder en anders. Lezen en schrijven gebeurt in toenemende mate via teksten op de computer, tablet en smartphone, waarbij een continue spellingchecker de leerlingen bijstaat. Deze veranderingen in het lesaanbod en in ervaring met geschreven taal in het dagelijks leven hebben invloed op de ontwikkeling van spellingvaardigheid gedurende de basisschoolleeftijd en dus op de normen. Met de gehernormeerde versie is jouw vertrouwde dictee weer helemaal bij de tijd.

PI staat voor Paedologisch Instituut.

Je kunt het PI-dictee op twee manieren inzetten: diagnostisch of signalerend. 

Als je het PI-dictee diagnostisch wilt inzetten bij een leerling die het dictee voor de eerste keer maakt, dan begin je bij blok 5 en ga je net zo lang door tot de afbreekscore is bereikt. Als je het dictee al eerder bij de leerling hebt afgenomen, bijvoorbeeld als leerlingvolgtoets, dan kun je beginnen bij het laatste blok dat foutloos is gemaakt. Bijvoorbeeld, als een leerling bij de vorige afname in blok 5 en 10 geen enkel woord fout schreef, dan kun je bij de volgende afname beginnen met blok 15

Als je het PI-dictee signalerend wilt inzetten in het kader van het leerlingvolgsysteem, dan neem je een vaststaand aantal blokken af. Welke blokken je afneemt, is afhankelijk van de didactische leeftijd van de leerlingen. Het niveau van de blokken die de leerlingen aangeboden krijgen, groeit gedurende de schooljaren met de leerlingen mee. Het afnameschema voor het PI-dictee als signalerend instrument vind je pagina 30 van de Handleiding.

Deze toets is opgenomen in de Regeling screenings- en testinstrumenten LWOO en PrO schooljaar 2025-2026 en mag dus worden ingezet voor verwijzing naar het leerwegondersteunend en het praktijkonderwijs.

Het normeren, rapporteren en analyseren van het gehernormeerde PI-dictee doe je in het Boom testcentrum, het online testplatform van Boom. Je voert de ruwe score op het PI-dictee in in het  Boom testcentrum waarna deze normeert, rapporteert en ook kunt analyseren. De credits die je daarvoor nodig hebt zijn leverbaar in sets van 50 en kun je hier bestellen.

Als je het PI-dictee hebt genormeerd heb je twee opties: een ‘rapport maken’ of ‘fouten analyseren’. Als je de foutenanalyse kiest kun je per blok de verkeerd gespelde woorden aanklikken of invoeren. Nadat je de foutenanalyse hebt opgeslagen staat er een groen vinkje achter ‘foutenanalyse’. Als je vervolgens klikt op 'rapport maken' krijg je een pdf met het rapport van de leerling én de foutenanalyse. Hierdoor krijg je meer inzicht om de ontwikkeling van je leerlingen verder te stimuleren. 

Het online normeren scheelt tijd. Daarnaast krijg je een uitgebreid printbaar rapport inclusief foutenanalyse met onder andere het aantal fouten per foutencategorie en per spellingcategorie.